Samen met Thérésa van Oost babbelen we regelmatig over communiceren, hoe doe je dat? En hoe zorg je ervoor dat de communicatie helder en begrijpelijk is. Dat is zeker niet altijd het geval en vanzelfsprekend is het bijna nooit. We gebruiken onze eigen woorden om onze gedachtes om te zetten of zoals we zeggen te verwoorden. Of onze boodschap ook overkomt op de manier zoals we bedoelen is, met name in mondelinge communicatie, de moeite waard om op te letten. Miscommunicatie kan narigheid veroorzaken die voor geen van de partijen de bedoeling kan zijn. Luisteren naar iemands woorden en verstaan wat er bedoeld wordt is evenzo belangrijk. Je kunt vragen aan de ander of je het goed begrepen hebt door in je eigen woorden het verhaal terug te vertellen. Zo probeer je elkaar te begrijpen en te voorkomen dat je op onbegrip stuit.
Helder communiceren met vrienden, klasgenoten of collega’s is een kunst maar als we willen communiceren met anderen en er is sprake van een ongelijke verhouding tussen de sprekers, qua leeftijd, kennis of machtsverhouding dan kunnen juist minder woorden leiden tot meer zeggen tegen elkaar. Letten op elkaars houding en proberen het gevoel te duiden is dan belangrijker geworden dan woorden voor een goede communicatie en van groot belang in een conflictsituatie. Daarover gaat ons derde blog “Communicatie met minder woorden meer zeggen”. Er zijn situaties waarbij de emoties hoog oplopen en een grotere rol spelen dan de ratio en waarbij woorden anders worden geïnterpreteerd dan ze worden bedoeld. Het zou jammer zijn als je daar niet bewust van bent en er situaties ontstaan vol onbegrip naar elkaar.
Ook jonge kinderen leren om een goed gesprek te voeren met wederzijds begrip voor elkaars verschillen vind ik belangrijk. Belangrijk is dat jonge kinderen al vroeg daartoe worden uitgedaagd waarmee je gevoelige kinderen een mooie kans biedt om niet onder te sneeuwen. Gevoeligheid en hoogbegaafdheid liggen dichtbij elkaar; Dabrowski spreekt bij hoogbegaafde kinderen van een overgevoeligheid zoals uit zijn onderzoeken naar voren kwam. Die overgevoeligheid kan voorkomen op verschillend vlak, psychomotorisch, zintuiglijk, intellectueel, emotioneel en op het vlak van de verbeeldingskracht. (Lees erover in mijn artikel over Dabrowski van 2016.) In deel 0 van de leermethode worden de leerlingen uitgenodigd om over zichzelf te praten, om te vertellen wat ze wel of niet leuk vinden en te ervaren hoe de klasgenootjes daarover denken. Kinderen op jonge leeftijd uitnodigen tot een gesprek is belangrijk om elkaar te leren kennen, de verschillen te leren zien en elkaar te accepteren.
Flamenco en communicatie
Een mooi voorbeeld waarbij de communicatie verloopt door goed te letten op elkaars houding en uitdrukkingen in het gezicht is in de Flamenco muziek, de muziek die over gevoelens zingt en waarbij de groepsleden elkaar uitnodigen die gevoelens te uiten. De drie onderdelen in de Flamenco, zang, dans, gitarist/cajonist* en soms violist, vormen een eenheid door op elkaars houding en mimiek te letten en elkaar aan te moedigen om het verhaal, je eigen verhaal te vertellen, je emotie te uiten.
*Een 'cajón' is een klankkast waarmee het ritme wordt aangegeven in de flamenco muziek; spreek de j in 'cajón' uit als een g zoals in geld.
